سیاست های آموزش سلامت در بیمارستان فارابی، ارتقا سلامت است. ارتقا سلامت در سه حیطه ارتقا سلامت بیماران و همراهان، ارتقا سلامت کارکنان و ارتقا سلامت جامعه عمل می کند.
سیاستهای کلی آموزش با بیمار با محوریت دفتر پرستاری:
- مدیریت و نظارت هدفمند بر آموزش بیماران و همراهان
- تعیین و تامین نیازهای آموزشی بیماران(نیازسنجی آموزش به بیمار، اجرا و تامین نیازهای آموزشی)
- مشارکت در پیشگیری و ارتقا سلامت در سطح جامعه
آموزش به بیمار در واحدها مدیریت و تامین منابع انسانی و مادی و نظارت و نظارت مشارکتی مثل کارگروه ها می باشد. اجرای آموزش به بیمار همانند فرآیند پرستاری شامل نیازسنجی آموزشی، تعیین الویت های آموزشی، تعیین روش و رسانه ی مناسب، اجرای آموزش، اثربخشی و ثبت مستندات است.
سیاست های کلی آموزش به بیمار با محوریت پرستاری:
سیاستهای کلی آموزش به بیمار ، همراه و ارتقا سلامت:
- مدیریت هدفمند آموزش برای بیماران و همراهان در راستای ارائه خدمات پرستاری
- تعیین و تامین نیازهای آموزشی بیماران بخشهای بستری و واحدهای سرپایی و پاراکلینیکی و آموزش به منظور ارتقاءکیفیت خدمات و تسریع در روند بهبودی و خودمراقبتی
- مشارکت در پیشگیری و ارتقاء سلامت در حیطه جامعه
مدیریت هدفمند آموزش برای بیماران و همراهان در راستای ارائه خدمات پرستاری:
– تعیین سوپروایزر آموزش سلامت و مسئول آموزش همگانی
- شناسایی و اولویت‌بندی سالانه نیازهای آموزشی بیماران و همراهان در سطح بیمارستان و در کلیه بخش‌ها بر اساس خدمات تخصصی، بیماریهای شایع هر واحد، احساس نیاز و سطح دانش گیرندگان خدمت و نوع مراقبت های پرستاری
– تشکیل کارگروه درون بخشی و بیمارستانی هر 3 ماه یکبار
- پیش بینی منابع مالی و تسهیلات آموزشی مورد نیاز بخش و پیشنهاد آن به کارگروه بیمارستانی
- تامین اعتبار لازم جهت تهیه رسانه ها و وسایل آموزشی لازم توسط مدیران ارشد سازمان
– برنامه ریزی و مشارکت در تهیه محتواهای آموزشی معتبر، استاندارد و متناسب با نیازسنجی انجام شده و اولویت های خاص
– نظارت بر اجرای آموزش به بیماران در بخش های بستری و سرپایی از طریق راندهای مدیریتی
– ارزیابی اثر بخشی آموزش های ارائه شده به بیماران هر سه ماه یک بار با استفاده از چک لیست معتبر و روش های استاندارد( بخشهای بستری و سرپایی و اورژانس)
– ارائه گزارش نتایج سنجش اثربخشی آموزش های ارائه شده به کارگروه بیمارستانی، کارگروه بخش های بستری و معاونت محترم درمان
- اجرای برنامه های اصلاحی تدوین شده در کارگروه و بررسی مجدد اثر بخشی اقدامات اصلاحی انجام شده
– پایش و بازبینی مستمر برنامه های آموزش به بیمار در جهت ارتقاء کیفیت آموزش
– مشارکت در توانمند سازی آموزشی پرسنل در راستای پروتکل های اصول برقراری ارتباط و آموزش به بیمار با سوپروایزر آموزشی
– اولویت بندی و تدوین دستورالعمل های خودمراقبتی بیماران با مشارکت متخصصین در بخش های بالینی
– برنامه ریزی، تدوین و اجرای برنامه های پیشگیری و ارتقاء سلامت در حیطه جامعه
– آموزش همگانی بیماران در خصوص سرطان، دیابت و پرفشاری خون در هفته های سلامت
– تعیین واحد و مسئول مراقبت در منزل برای انجام فعالیت های لازم طبق نظر معاونت محترم درمان برای اطمینان از اثربخشی آموزش ها و رفع اشکالات آموزشی بعد از ترخیص و معرفی خدمات بازتوانی و توانبخشی به بیماران نیازمند
– کسب اطمینان از اثربخش بودن آموزش ها و رفع مشکلات خودمراقبتی و پیگیری موارد بازتوانی و توانبخشی از طریق تماس با بیماران پرخطر
– پاسخگویی به سئوالات آموزشی بیماران از طریق در اختیار گذاشتن شماره تلفن واحد آموزش سلامت
تعیین و تامین نیازهای آموزشی بیماران بخشهای بستری و واحدهای سرپایی و پاراکلینیک بیمارستان، آموزش به منظور ارتقاء کیفیت خدمات و تسریع در روند بهبودی و خودمراقبتی:
- تعیین رابطین فعال با شرح وظایف مشخص جهت نظارت و ارتقاء آموزش به بیمار در هر بخش
- تعیین و اعلام نیازسنجی های انجام شده بیماران به کارگروه هر بخش و مشارکت پرسنل و پزشکان در تهیه، تایید، بازنگری و توزیع رسانه های آموزشی تهیه شده بر اساس نیازسنجی آموزشی سالانه
- ارزیابی نیازهای آموزشی هر بیمار بر اساس فرم ارزیابی اولیه و ارائه آموزش بر اساس دستورالعمل خودمراقبتی
- ارائه حداقلهای ضروری آموزش‌های خودمراقبتی در بدو و طول بستری به صورت چهره به چهره به بیمار/ همراه و ثبت آن در گزارش پرستاری
- استفاده از روش ها و رسانه های آموزشی مناسب برای تثبیت آموزش(روش: آموزش چهره به چهره و گروهی و رسانه مانند پمفلت، تراکت، فیلم و غیره)
- ارائه حداقل موارد آموزشی حین ترخیص به روش ترخیص ایمن یا Smart توسط کادر پرستاری و ثبت آن در دو برگ راهنمای ترخیص و تحویل رونوشت خوانای آن به بیمار
- برگزاری کارگروه های درون بخشی به صورت فصلی و انجام اقدامات اصلاحی
- نظارت مستمر سرپرستاران بر ارائه آموزش به بیمار، اجرای دستورالعمل های خودمراقبتی، ارزیابی و توانمند سازی پرسنل
- مشارکت مستمر در اجرای برنامه های ارتقاء سلامت جامعه و کارکنان
مشارکت در پیشگیری و ارتقاء سلامت در حیطه جامعه:
- اجرای مصوبات کارگروه بیمارستانی آموزش به بیمار در خصوص بیماری های سرطان، دیابت و پرفشاری خون در هفته های سلامت
- تدوین دستورالعمل، برنامه عملیاتی و روش اجرایی پیشگیری و ارتقاء سلامت در حیطه جامعه در حد امکانات و منابع
- مشارکت در برنامه های ارتقاء سلامت بیماران/همراهان/جامعه و کارکنان در روزهای مناسبتی سلامت و مصوبات کارگروه بیمارستانی آموزش سلامت
- تامین بودجه و اعتبارات لازم از طریق مصوبات کارگروه آموزش به بیمار
سیاستهای آموزش‌های خودمراقبتی بیمار:
- نیازسنجی و تعیین اولویتهای آموزشی
- تعیین شیوه‌ها و تدابیر آموزش به بیمار
- تامین منابع مورد نیاز
- نظارت بر اجرای برنامه‌ی آموزش به بیمار
نیازسنجی و تعیین اولویتهای آموزشی:
- نیازسنجی گروهی (تعیین نیازهای آموزشی عمومی و نیازهای آموزشی خودمراقبتی)
- نیازسنجی فردی (تعیین نیازهای فردی علاوه بر نیازهای آموزشی گروهی)
نیازهای آموزشی بیماران با توجه به نوع فعالیت تخصصی و سطوح دانش گیرندگان خدمت و مراقبت‌های مورد نیاز در بخشهای مختلف بر اساس بیماریهای شایع هر بخش/ خدمات هر واحد، توسط کارگروه آموزش به بیمار شناسایی و الویت‌بندی شده و پس از تایید مدیر پرستاری، پیگیری تامین امکانات اجرایی شود. انواع شیوه‌ها و رسانه‌های رایج شامل چهره به چهره، استفاده از پمفلت و جزوات آموزشی، نمایش فیلم آموزشی و برگزاری کلاسهای آموزشی است.
نیازهای آموزشی به دو دسته نیازهای گروهی (آموزشی عمومی و نیازهای آموزشی خودمراقبتی) و نیازهای فردی تقسیم می‌شود که در ابتدای هر سال از طریق جلسات هم اندیشی سوپروایزر آموزش به بیمار، سرپرستاران، مسئولین آموزش به بیمار بخش‌ها/ واحدهای درمانی زیر نظر مدیر پرستاری استخراج و تعیین می‌شود. همچنین پرستار به طور مستقیم بر بالین بیمار، نیازهای فردی آموزشی بیمار را به طور مستقل نیازسنجی و تعیین می‌نماید.
پس از استخراج نیازهای گروهی واحدها، اولویتهای برنامه‌های آموزش خودمراقبتی و عمومی با روش و رسانه مورد نظر به تفکیک واحدهای بستری و سرپایی(درمانگاه، پاراکلینیک و اتاق عمل ها) تعیین و ابلاغ می‌شود.
نکته: با توجه به این که تمام برنامه های خودمراقبتی با توجه به نیازهای هنجاری بیماران توسط تیم متخصصص تدوین و به عنوان مرجع استفاده می‌شود سالیانه حداقل یک تا دو برنامه بسته به اولویتهای آموزشی (Must to, better to know, best to know) در هر واحد تولید می‌شود.
نکته: تیم کارشناس شامل پزشک مرتبط، سوپروایزر آموزش به بیمار، پرستار، کارشناس تغذیه و غیره می‌باشد.
هر شش ماه تکالیف هر واحد در خصوص تکمیل محتوا و رسانه تعیین شده توسط سوپروایزر آموزش به بیمار پایش می‌شود.
نیازهای گروهی بیماران:
الف- نیازهای آموزشی عمومی
- نیازهای آموزشی عمومی بر اساس نوع فعالیت تخصصی واحد یا بخش، سطوح گیرندگان خدمت
- استخراج نیازهای آموزشی بیمار با توجه به موقعیت‌ها، مشکلات و پروسیجرهای بخش یا واحد سرپایی/پاراکلینیکی و حداقلهای ضروری آموزش به بیمار و نیازسنجی از طریق جمع آوری نظرات تعدادی از بیماران واحد
ب- نیازهای آموزشی خودمراقبتی
- استخراج و الویت بندی آمار مراجعین بخشهای بستری بیمارستان فارابی به تفکیک شیوع بیماری و به تفکیک بخش و واحددرمانی، پروسیجر یا خدماتی که هر واحد دارد. جهت تدوین برنامه‌های آموزش خود مراقبتی براساس گروه‌های بیماران.
- جمع آوری نظرات کارشناسی سرپرستاران و رابطین کلیه واحدها در ارتباط با تعیین عناوین اولویتهای آموزشی هر واحد با توجه به نیازهای هنجاری محسوس و تقاضا شده بیماران در جلسات هم اندیشی به علاوه روش و رسانه ارائه آموزش.
نیازهای آموزشی فردی:
- نیازهای آموزشی فردی (مددجو/خانواده/مراقب) با توجه به نیازهای هنجاری آنان، در بدو ورود/یا بالین آنها توسط پرستاران/کارکنان نیازسنجی می‌شوند. و نیازهای آموزشی فردی آنان توسط پرستاران در فرم ارزیابی اولیه ثبت می‌شود.
- با توجه به ویژگی‌های بیمار، بیماری یا پروسیجر و غیره تعیین روش، رسانه آموزش توسط پرستار ارائه و در فرم گزارش پرستاری ثبت می‌شود.
تعیین شیوه ها و تدابیر آموزش به بیمار:
- با توجه به ابلاغ الویتهای نیازهای عمومی و خودمراقبتی هر واحد، روش و رسانه‌ی مناسب پیشنهاد شده است. علاوه بر رسانه‌های موجود پرستار به صورت فردی بیمار را ابتدا ارزیابی اولیه کرده و براساس سطح سواد، سن، گویش روش مناسب آموزش را، انتخاب میکند که رایج‌ترین روش آموزش چهره به چهره و سپس آموزش گروهی است. پرستاران و آموزش دهندگان براساس محتوای خودمراقبتی، آموزش‌های لازم را به بیمار ارائه می دهند. آموزش‌های حداقلهای ضروری آموزش به بیمار، بدو ورود، زمان اقامت یا بستری و هنگام ترخیص (به روش ترخیص ایمن یا SMART و ABCDT) بایستی توسط آموزش دهنده(پزشک و پرستار و ...) به روش آموزش چهره به چهره ارائه شود. مصادیق حداقلهای ضروری آموزش به بیمار به تفکیک واحدها (بخش هاهای بستری، سرپایی- درمانگاهها و پاراکلینیک و اتاق های عمل) سالیانه ابلاغ می شود. واحدها ملزم به اجرای آن هستند.
تامین منابع مورد نیاز:
منابع آموزش به بیمار به دو دسته منابع محتوایی و منابع مالی تقسیم می‌شود که منابع محتوایی توسط گروه متخصص تدوین و تولید می‌شود و منابع مالی به روش‌های ذیل تهیه می‌شود.
الف- بودجه مورد نیاز برنامه‌های عملیاتی مرتبط با آموزش با بیمار تعیین، سپس از طریق مدیریت بیمارستان تایید و تامین می‌شود.
ب- سوپروایزر آموزش سلامت، انتشارات مورد نیاز واحدها (کتاب، فیلم، پوستر، پمفلت، موارد دیجیتال و غیره) را تعیین و درخواست می نماید. مدیریت بیمارستان پس از تایید و تعیین بودجه، اقدام به تامین این انتشارات می نماید.
نظارت بر اجرای آموزش به بیمار:
نظارت بر اجرای برنامه های آموزشی بیماران در چند سطح انجام می شود:
- نظارت بر مدیریت آموزش به بیمار واحدهای پرستاری، توسط سوپروایزر آموزش سلامت
- نظارت روزانه سرپرستار (بر نحوه‌ی اجرای آموزش به بیمار و ثبت صحیح آن در پرونده) در بخش های بستری و سرپایی توسط سرپرستار
- سنجش فصلی اثربخشی آموزش به بیمار در بخشهای بستری و سرپایی، این سنجش از طریق تکمیل دو چک لیست اثربخشی حین بستری با کد سند CH-PT-02 و چک لیست مصاحبه تلفنی پس از ترخیص CH-PT-01 توسط رابطین آموزش به بیمار، به دست می‌آید.
- نظارت بر تولید محتوا، رسانه های نیازسنجی شده و نظارت بر نحوه مدیریت آموزش به بیمار با برگزاری کارگروه‌های درون بخشی
- نظارت مدیریتی در سطح تیم ارتقا سلامت از طریق برگزاری تیم ارتقاسلامت هر فصل یکبار
آموزش سلامت بیمارستان فارابی
