به گزارش روابط عمومی بیمارستان فارابی دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ در دنیای امروز، چاقی به یک نگرانی جدی در زمینه سلامت عمومی تبدیل شده است و تأثیرات مخرب آن بر قلب، عروق و مفاصل به خوبی شناخته شده است. اما کمتر به ارتباط مستقیم و غیرمستقیم این عارضه با سلامت چشم پرداخته می‌شود. بر اساس منابع معتبر علمی از جمله آکادمی چشم‌پزشکی آمریکا، اضافه وزن نه تنها می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری‌های چشمی را افزایش دهد، بلکه به طور مستقیم نیز بر بینایی تأثیر می‌گذارد.

تأثیر غیرمستقیم؛ بیماری‌هایی که از چاقی ریشه می‌گیرند

بخش عمده‌ای از اثرات چاقی بر چشم از طریق بیماری‌های مرتبط با آن، مانند دیابت نوع ۲ و فشار خون بالا، ایجاد می‌شود. این بیماری‌ها می‌توانند به صورت خاموش و تدریجی به رگ‌های خونی ظریف چشم آسیب برسانند.

• رتینوپاتی دیابتی (Diabetic Retinopathy): چاقی یکی از عوامل اصلی خطر برای ابتلا به دیابت نوع ۲ است. افزایش مداوم قند خون در افراد دیابتی، به رگ‌های خونی کوچک شبکیه چشم آسیب می‌زند و باعث تورم، نشت مایعات و رشد رگ‌های خونی جدید و ضعیف می‌شود. این عارضه که به آن رتینوپاتی دیابتی می‌گویند، در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به کاهش شدید بینایی و حتی نابینایی شود.
• رتینوپاتی هایپرتنسیو (Hypertensive Retinopathy): فشار خون بالا نیز یکی از عوارض شایع چاقی است. افزایش فشار خون به رگ‌های خونی شبکیه فشار وارد کرده و باعث تنگ شدن، آسیب یا حتی پارگی آن‌ها می‌شود. این وضعیت به نام رتینوپاتی هایپرتنسیو شناخته می‌شود و می‌تواند دید را مختل کرده و به عصب بینایی آسیب بزند.
• گلوکوم (آب‌سیاه): چاقی با افزایش فشار درون چشم مرتبط است. بالا بودن فشار چشم می‌تواند به عصب بینایی آسیب برساند و منجر به بیماری گلوکوم شود، که بدون علامت اولیه پیشرفت کرده و به مرور زمان باعث نابینایی برگشت‌ناپذیر می‌شود.

تأثیر مستقیم؛ آسیب‌های پنهان ناشی از اضافه وزن

علاوه بر بیماری‌های مرتبط، خود چاقی نیز به طور مستقیم می‌تواند به سلامت چشم آسیب برساند.

• کاهش دید در افراد چاق: تحقیقات نشان می‌دهد که چاقی با افزایش ریسک ابتلا به دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) مرتبط است. این بیماری یکی از علل اصلی نابینایی در افراد مسن است که به قسمت مرکزی شبکیه (ماکولا) آسیب می‌زند.
• افزایش فشار داخل جمجمه: چاقی می‌تواند باعث افزایش فشار مایع مغزی-نخاعی در جمجمه شود، که به این حالت افزایش فشار داخل جمجمه‌ای ایدیوپاتیک (IIH) می‌گویند. این فشار به عصب بینایی فشار وارد کرده و باعث سردرد، تاری دید و حتی از دست دادن بینایی می‌شود.
• آب‌مروارید: برخی مطالعات نشان داده‌اند که افراد دارای اضافه وزن بیشتر در معرض ابتلا به آب‌مروارید (کدورت عدسی چشم) هستند. هرچند ارتباط دقیق آن هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما التهاب مزمن در بدن که با چاقی همراه است، ممکن است در این فرآیند نقش داشته باشد.

پیشگیری و حفظ سلامت چشم

خوشبختانه، با تغییرات در سبک زندگی می‌توان از بسیاری از این خطرات پیشگیری کرد. اولین و مهم‌ترین گام، حفظ وزن سالم است.

• رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها (مانند ویتامین‌های A، C، E) و اسیدهای چرب امگا-۳ که در سبزیجات برگ‌دار تیره، میوه‌ها، ماهی و مغزها یافت می‌شوند، به سلامت چشم کمک می‌کند.
• فعالیت بدنی منظم: ورزش نه تنها به کنترل وزن کمک می‌کند، بلکه باعث بهبود گردش خون و کاهش فشار خون می‌شود که هر دو برای سلامت چشم ضروری هستند.
• معاینات منظم چشم‌پزشکی: اگر اضافه وزن دارید یا به بیماری‌های مرتبط با چاقی مانند دیابت و فشار خون بالا مبتلا هستید، معاینات دوره‌ای چشم برای تشخیص زودهنگام و مدیریت بیماری‌های احتمالی حیاتی است.

به یاد داشته باشید که سلامت چشم شما، بازتابی از سلامت کل بدن شماست. با انتخاب یک سبک زندگی سالم، شما نه تنها به قلب و مفاصل خود کمک می‌کنید، بلکه از مهم‌ترین حس خود، یعنی بینایی، نیز محافظت خواهید کرد. برای دریافت نوبت درمانگاه های تخصصی و فوق تخصصی بیمارستان فارابی نیز می توانید به نشانی nobat.tums.ac.ir مراجعه کنید.