به گزارش روابط عمومی بیمارستان فارابی دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ با آغاز فصل تابستان و افزایش سفرهای تفریحی به مناطق سرسبز و کوهستانی، مواجهه با حشرات ریز، به‌ویژه پشه‌ها و مگس‌های کوچک، امری اجتناب‌ناپذیر است. گاهی اوقات این حشرات ناخواسته وارد چشم می‌شوند و می‌توانند باعث ناراحتی، سوزش و نگرانی شوند. اما جای نگرانی نیست. با دانستن اقدامات اولیه صحیح، می‌توانید به سرعت و با اطمینان خاطر با این مشکل برخورد کنید.

توصیه ما پیش از سفر یه این مناطق این است که حتما تجهیزات لازم و ضروری از جمله عینک آفتابی، بطری آب و جعبه کمک های اولیه نیز به همراه داشته باشید. یکی از نشانه های حرفه ای بودن در مسافرت های تفریحی یا کوهنوردی، در اولویت قرار دادن حفظ سلامت با به همراه داشتن تجهیزات ضروری و حیاتی است. در این مطلب به راه های پیشگیری از ورود حشرات کوچک به چشم و اقدامات اولیه در این موارد پرداخته ایم که مطالعه آن را به شما توصیه می کنیم.

علائم و حس اولیه پس از ورود حشره به چشم

• پس از ورود یک حشره کوچک به چشم، معمولاً علائم زیر را تجربه خواهید کرد.
• احساس وجود جسم خارجی: این شایع‌ترین حس است، گویی چیزی در چشمتان گیر کرده.
• سوزش و خارش: ممکن است چشم شما شروع به سوزش یا خارش کند.
• آب‌ریزش شدید: چشم به طور طبیعی برای بیرون راندن جسم خارجی شروع به تولید اشک زیاد می‌کند.
• قرمزی چشم: ملتحمه (پوشش شفاف روی سفیدی چشم) ممکن است قرمز شود.
• تاری دید موقت: در برخی موارد، بینایی شما برای لحظه‌ای تار شود.

اقدامات اولیه؛ چه کنیم؟

مهم‌ترین نکته در این مواقع، حفظ آرامش و پرهیز از مالش چشم است. مالیدن چشم نه تنها به خروج حشره کمکی نمی‌کند، بلکه می‌تواند باعث خراشیدگی قرنیه یا فرو رفتن بیشتر حشره در بافت‌های نرم چشم شود. با استناد به توصیه‌های منابع معتبر چشم پزشکی مراحل زیر را دنبال کنید:

• دست‌ها را بشویید: قبل از هر کاری، دستان خود را با آب و صابون کاملاً بشویید تا از انتقال میکروب به چشم جلوگیری شود.
• پلک بزنید: چندین بار به آرامی پلک بزنید. این کار می‌تواند باعث شود اشک طبیعی چشم حشره را به گوشه چشم یا به بیرون هدایت کند.
• چشم را با آب تمیز شستشو دهید: اگر پلک زدن کافی نبود، سر خود را زیر شیر آب بگیرید (یا از یک بطری آب تمیز استفاده کنید) و پلک‌هایتان را باز نگه دارید تا آب به آرامی روی چشم جاری شود. این روش بسیار مؤثر است و معمولاً حشره را از چشم خارج می‌کند. می‌توانید از یک لیوان آب تمیز هم استفاده کنید. لیوان را پر از آب کرده، لبه آن را روی استخوان اطراف چشم قرار دهید و سر خود را به عقب خم کنید تا چشم کاملاً در آب فرو رود، سپس پلک بزنید.
• نکته مهم: هرگز از آب رودخانه، دریاچه یا شیر آب غیرمطمئن استفاده نکنید، زیرا ممکن است حاوی میکروب و آلوده باشند.
• بررسی چشم: پس از شستشو، جلوی آینه بروید و با دقت پلک بالا و پایین خود را بررسی کنید. برای بررسی پلک پایین، آن را به آرامی به سمت پایین بکشید. اگر آینه در دسترس نبود می توانید از دوربین جلوی تلفن همراه خود استفاده کنید. در صورت امکان برای بررسی پلک بالا، از شخص دیگری بخواهید پلک شما را به آرامی بالا نگه دارد یا با استفاده از یک گوش پاک‌کن تمیز، پلک را به سمت بالا برگرداند. اگر حشره را مشاهده کردید، سعی نکنید با دست آن را خارج کنید. شستشوی بیشتر معمولاً بهترین راه است.
• قطره چشمی (در صورت وجود): اگر قطره اشک مصنوعی بدون مواد نگهدارنده در دسترس دارید، می‌توانید چند قطره در چشم بریزید. این کار به رطوبت‌رسانی و کمک به خروج حشره کمک می‌کند.

راه‌های پیشگیری از ورود حشرات به چشم

بهترین راه، پیشگیری از وقوع حادثه است. با رعایت چند نکته ساده می‌توانید احتمال ورود حشرات به چشمانتان را به حداقل برسانید.

• استفاده از عینک محافظ: هنگام فعالیت در فضای باز، به‌ویژه در مناطق پرحشره (مانند جنگل‌ها، کنار آب یا هنگام باغبانی)، استفاده از عینک آفتابی یا عینک‌های محافظ (مانند عینک‌های ورزشی شفاف) بهترین سد دفاعی برای چشمان شماست. این عینک‌ها نه تنها از ورود حشرات جلوگیری می‌کنند، بلکه در برابر گرد و غبار و پرتوهای مضر UV نیز از چشمانتان محافظت می‌کنند.
• نصب توری در و پنجره: در منزل یا محل اقامت خود، به‌ویژه در مناطق روستایی یا نزدیک طبیعت، نصب توری‌های سالم و بدون سوراخ روی درها و پنجره‌ها مانع ورود حشرات به فضای داخلی می‌شود.
• پرهیز از نورهای روشن در شب: حشرات کوچک جذب نور می‌شوند. در شب، تا حد امکان از روشن کردن چراغ‌های پرنور در فضای باز خودداری کنید، یا از نورهای زرد که کمتر حشرات را جذب می‌کنند، استفاده کنید.
• استفاده از مواد دافع حشرات (اسپری حشره‌کش): در صورت لزوم و طبق دستورالعمل، می‌توانید از مواد دافع حشرات روی پوست و لباس استفاده کنید. هرگز اسپری دافع حشرات را مستقیماً روی صورت یا نزدیک چشم اسپری نکنید. ابتدا آن را روی دستان خود اسپری کرده و سپس به آرامی روی پوست صورت (به جز اطراف چشم و دهان) بمالید.
• پوشیدن لباس مناسب: در مناطق پرحشره، پوشیدن لباس‌های آستین بلند و شلوارهای بلند می‌تواند سطح پوست در معرض دید را کاهش داده و از نشستن حشرات روی بدن و نزدیک شدن به صورت جلوگیری کند.
• بستن پنجره‌های خودرو: هنگام رانندگی در مناطق روستایی یا جاده‌های پرحشره، پنجره‌های خودرو را بسته نگه دارید تا از ورود ناگهانی حشرات به داخل جلوگیری شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در بیشتر موارد، حشره با اقدامات اولیه از چشم خارج می‌شود و علائم به سرعت بهبود می‌یابند. اما در شرایط زیر، حتماً به نزدیک‌ترین مرکز درمانی یا اورژانس چشم‌پزشکی مانند بیمارستان فارابی مراجعه کنید.

• درد مداوم یا شدید: اگر درد چشم شما پس از خروج حشره ادامه داشت یا شدیدتر شد.
• احساس وجود جسم خارجی پایدار: اگر همچنان احساس می‌کنید چیزی در چشمتان گیر کرده است، حتی پس از چندین بار شستشو.
• تاری دید یا تغییر در بینایی: اگر بینایی شما تار باقی ماند یا دچار تغییر شد.
• قرمزی شدید یا افزایش ترشحات: اگر چشم بسیار قرمز شد یا ترشحات غیرعادی (چرکی) از آن خارج شد.
• حساسیت به نور: اگر چشم شما به نور حساسیت پیدا کرد.
• ورود حشرات بزرگتر یا نیش‌زننده: اگر حشره‌ای بزرگ‌تر یا حشره‌ای که احتمال نیش زدنش وجود دارد (مانند زنبور) وارد چشم شد. در این موارد احتمال واکنش آلرژیک یا آسیب جدی‌تر بیشتر است.

در صورتی که موفق به خارج کردن حشره از چشم نشده یا در ادامه دچار درد، قرمزی و تاری دید پیش رونده شدید، از ادامه سفر خودداری کرده و خود را به نزدیک ترین مرکز درمانی یا اورژانس چشم پزشکی برسانید. با رعایت این توصیه‌ها، می‌توانید از زیبایی‌های طبیعت در فصل تابستان لذت ببرید و سلامت چشمان خود و خانواده‌تان را حفظ کنید. برای دریافت نوبت درمانگاه های تخصصی و فوق تخصصی بیمارستان فارابی نیز می توانید به نشانی nobat.tums.ac.ir مراجعه کنید.