وبینار مراقبت های پرستاری در مسمومیت با الکل متانول در بیمارستان فارابی برگزار شد

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران بیمارستان فارابی، به همت دفتر پرستاری این بیمارستان وبیناری با عنوان «مراقبت های پرستاری در مسمومیت با الکل متانول» دوشنبه 23 اسفند 1400 در این مرکز برگزار کرد

ابوالقاسم پوریانی، کارشناس ارشد پرستاری و سوپروایزر پژوهشی بیمارستان فارابی درباره برگزاری این وبینار به خبرنگار روابط عمومی این مرکز گفت: در این وبینار موضوعات مهمی درباره کلیات و نحوه برخورد با بیمار مسموم با متانول و گرفتن شرح حال دقیق  و کامل به منظور تشخیص سریع و صحیح که معیار اولیه برای شروع درمان محسوب می شود بحث شد. همچنین  در ارتباط با روش های تشخیصی کلینیکی و پاراکلینیکی و همچنین روش های تشخیص افتراقی انواع الکل های ایجاد کننده مسمومیت، راه های درمانی نوین برای این گونه بیمارانی که دچار عوارض چشمی شدند، مطالبی ارزشمند و مفید ارائه شد. در آخرین قسمت این برنامه علمی نیز اقدامات پرستاری و آموزش خودمراقبتی در برخورد با بیماران مبتلا به متانول توکسیسیتی بحث و تبادل نظر شد. در این وبینار دکتر محمدرضا مهرابی بهار، عضو هیئت علمی گروه چشم پزشکی بیمارستان فارابی به عنوان دبیر علمی، فریده آژیر مدیر پرستاری  و تعدادی از پرستاران به عنوان سخنرانان حضور داشتند.

وی با اشاره به اهمیت پرداختن به موضوع سو مصرف متانول به ویژه در زمان همه گیری کرونا اظهار داشت: یکی از موارد مهمی که در زمان پاندمی کرونا در جامعه رواج پیدا کرد و به صورت یک باور غلط و اشتباه شکل گرفت، مصرف مشروبات الکلی با پایه الکل بود که سبب شد تعدادی از هموطنان ما در مناطق مختلف کشور جان خود را از دست بدهند.  با توجه به عوارض این ماده تلاش کردیم تا در این وبینار سطح اطلاعات  کادر درمان را بالا ببریم.

پوریانی در ادامه با معرفی انواع الکل تصریح کرد: الکل انواع مختلفی دارد که خطرناک ترین آن الکل متیلیک است. همان طوی که می دانید متانول یا الکل چوب یا به عبارتی دیگر الکل متیلیک یا صنعتی یکی از انواع الکل موجود در بازار است که در شکل خالص خود مایعی بی رنگ و بی بو است و از آن در صنایع مختلفی از جمله رنگ سازی، لاک سازی، شیشه پاک کن ها، چاپ و تکثیر و رنگ بر(حلال) کاربرد دارد. متاسفانه به دلیل ارزان بودن و در دسترس بودن به عنوان ماده ای تقلبی به مشروبات الکلی برای سودآوری اضافه می شود. در کشور ما نیزدر بسیاری از فروشگاه ها و مغازه های معمولی به عنوان الکل صنعتی به فروش می رسد. گاهی اوقات نیز در چرخه فرآیند تولید الکل خوراکی دست ساز ممکن است مقادیری متانول ایجاد گردد. مصرف مقادیر بسیار کم متانول نیز می تواند باعث عوارض شدید و جبران ناپذیری گردد به طوریکه مصرف حدود ۲ سی سی از متانول با خلوص ۱۰۰ درصد در یک بچه ۱۰ کیلویی و یا ۱۰ سی سی در یک فرد بالغ ۶۵ کیلویی می تواند منجر به مسمومیت شود. مسمومیت حاد با متانول در کشور ما ممکن است بدنبال مصرف خوراکی اشتباهی و یا عمدی این ماده یا مصرف مشروبات الکلی دست ساز که حاوی مقادیری متانول هستند رخ دهد.

سوپروایزر پژوهشی بیمارستان فارابی مسمومیت با متانول را یک اورژانس پزشکی برشمرد و افزود:  لازم است بیماران مسموم هرچه سریعتر به مراکز درمانی و اورژانس های مسمومیت مراجعه نمایند. علائم این گونه مسمومیت معمولا با تاخیر و در طی ۱۲ الی ۲۴ ساعت پس از مصرف با توجه به مقدار مصرف و درجه خلوص متانول ظاهر می گردد . علائم مسمومیت با متانول شامل علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ، درد شکمی و علائم عصبی شامل سردرد، سرگیجه، اختلال هوشیاری ، تشنج و کما است.  همچنین علائم چشمی از جمله گشاد شدن مردمک های چشم ، تاری دید، التهاب عصب چشم و شبکیه و کوری دائمی و سایر علائم از جمله اختلال در اسیدیته خون (اسیدوز متابولیک) و آسیب شدید کلیه ها از دیگر علائم و عوارض مصرف متانول است. اختلال دیگری که در مسمومیت با الکل مهم است درگیری سیستم اعصاب مرکزی است از جمله نارسایی  های اعمال هوشیاری (کاهش سطح هوشیتاری LOC) حرکتی و بی ثباتی هیجانی، کاهش ادراک حسی و سر انجام از دست دادن حافظه و فراموشی و اختلال در بینایی در بیشتر افراد معتاد به الکل دیده می شود.

پوریانی به مطالعات انجام شده در زمینه مصرف و مسمویت ناشی از متانول اشاره کرد و گفت: مطالعات متعددی در رابطه با مسمومیت با الکل و اثرات آن در بدن انسان و تاثیر در جنبه های روانی و اجتماعی و خانوادگی انجام شده است و در اکثر آنها تاکید بر این است که باید آگاهی و دانش افراد جامعه را باید بالا برد تا از عوارض این چنینی جلوگیری شود یکی از این مطالعات که توسط شاهین شادنیا  فلوشیب سم شناسی بالینی و مسمومیت ها و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی  انجام شده در سی و سومین کنگره سالیانه انجمن علمی روان پزشکان ایران بیان شد. طبق این مقاله با هر بار اپیدمی ناشی از مسمومیت با الکل در ایران 35 در صد از کسانی که دچار مسمومیت شده اند فوت می کنند، 48 در صد از مصرف کنندگان نیز کور می شوند. در قسمتی دیگری از مقاله بیان شده که مصرف الکل در کشورهای پیشرفته از علل شایع تصادفات است . 

وی در بخش دیگری از صحبت های خود به نحوه جذب الکل در خون و مشکلاتی که در بدن ایجاد می شود پرداخت و عنوان کرد: سرعت جذب الکل از طریق دستگاه گوارش بسیار بالاست و در عرض 30 الی 60 دقیقه غلظت سرمی آن به حداکثر می رسد. اثرات توکسیک حاد آن نیز عمدتا در سه ارگان مهم بدن یعنی دستگاه عصبی ، کلیه و چشم می باشد. مصرف مزمن نوشابه های الکلی سبب سیروز کبدی ، پانکراتیت و اختلالات کیسه صفرا، ناراحتی های گوارشی، زخم معده و اثنی عشر ، گاستریت و برخی سرطان ها در دستگاه گوارش می گردد. لذا برای جلوگیری از عوارض خطرناک بهتر است پیشگیری را که راحت تر و کم هزینه تر است بر درمان مقدم بداریم.  پس با توجه به توصیه های دین مبین اسلام مبنی بر حرام بودن مصرف الکل از استعمال هرگونه مشروبات الکلی بویژه مشروبات الکلی دست ساز جدا پرهیز نمایی.  لازم به ذکر است برخی از مشروبات الکلی به ظاهر استاندارد و اصل موجود در بازار نیز تقلبی است. لذا مصرف اینگونه مشروبات الکلی نیز خالی از خطر نیست. همچنین باید از مصرف بیش از حد و طولانی عرقیات گیاهی پرهیز کرد زیرا  ممکن است حاوی مقادیری متانول باشند. در صورتی که فردی به هر دلیل اقدام به مصرف مشروبات الکلی نماید و علائم شرب خمر در او ایجاد نشد و یا علائم مسمومیت ذکر شده در بالا نمایان شود لازم است بدون فوت وقت به اورژانس های بیمارستانی یا اورژانس مسمومیت جهت اقدامات درمانی تخصصی مراجعه نماید.

پوریانی مراجعه سریع به اورژانس در هنگام بروز مسمومیت با متانول را بسیار با اهمیت دانست و در پیایان اظهار داشت: در صورت مراجعه تاخیری با توجه به شدت بالای مسمومیت با متانول ممکن است با عوارض جبران ناپذیری از جمله نارسایی حاد کلیه، کبد ، کوری دائم و حتی مرگ همراه باشد. همیشه نظام سلامت و کادر درمان باید در اولین گام یعنی پیشگیری قدم بردارند و از طریق آموش های لازم بتواند از ایجاد مسمومیت جلوگیری کند تا فرد دچار عوارض مغزی، قلبی، ریوی، چشمی و کلیوی نشود و بار بیماری را در نظام سلامت زیاد نکند. همچنین از تحمیل هزینه اضافی برای خانواده و جامعه پیشگیری شده و در نهایت می توان گفت پیشگیری بهتر از درمان است.