نقش رسانه ها در افزایش آگاهی جامعه درباره ایدز

همه گیری ویروس اچ آی وی از بحران های مهمی است که جهان سال ها با آن روبه رو است. گزارش دهی دقیق درباره اچ آی وی می تواند مشارکت ارزشمندی برابر همه گیری بیماری باشد. پوشش رسانه ای در این باره به حل چالش های اساسی مانند کمبود آگاهی، انکار، انگ و تبعیض و بسیاری از موضوعات مرتبط با این همه گیری کمک می کند. ۲۳ وزارتخانه، سازمان و بخش‌های غیر دولتی در راستای برنامه ملی پیشگیری و کنترل ایدز متعهد شده و همکاری می‌کنند.

آنچه در حال حاضر اهمیت دارد نقش رسانه‌ها در افزایش آگاهی جامعه در مورد بیماری، راه‌های پیشگیری و ترغیب افراد به مراجعه به مراکز جهت آموزش، آزمایش داوطلبانه است. همچنین در کل کشور ۲۰۰ مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری جهت آموزش، پیشگیری، کنترل و درمان ایدز فعال است. این مراکز در نهایت رازداری و محرمانگی و رعایت حقوق بیمار کلیه خدمات مشاوره آزمایش و مراقبت و درمان را ارائه می‌دهند. افراد می‌توانند جهت کسب اطلاعات مرتبط با اچ آی وی / ایدز و بیماری‌های آمیزشی و دریافت آدرس و تلفن کلیه مراکز ارایه خدمات آموزشی، مشاوره‌ای، تشخیص و مراقبت در سراسر کشور به سایت ircha.tums.ac.ir مراجعه کنند.

فراموش نکنید در صورت مواجه شغلی با ویروس این بیماری مانند آلودگی با سرنگ و وسایل جراحی در کادر درمان یا مواجه غیر شغلی مانند حمله با سرنگ آلوده و تجاوز با پیشگیری می‌توان خطر ابتلا به ایدز را کاهش داد به این منظور باید حتماً ظرف ۷۲ ساعت پس از مواجه به پزشک مراجعه کرد و با مصرف داروهای ضدویروس اچ آی وی می‌توان از تکثیر ویروس جلوگیری کرد. تجویز دارو بدون خطر است ولی ممکن است در بعضی‌ها سبب ایجاد عوارضی مثل تهوع نماید. با توجه به اینکه اطلاع رسانی درباره این بیماری و علائم آن می تواند در افزایش آگاهی جامعه اثر گذار باشد در ادامه به توضیح مختصری درباره ایدز و علائم و راه های پیشگیری از ابتلا به آن می پردازیم.

 

تاریخچه ایدز

دانشمندان معتقدندHIV  در ابتدا از یک ویروس مخصوص شامپانزه‌ها در غرب آفریقا در دهه ۱۹۳۰ به وجود آمد. آن‌ها بر این باورند که این ویروس از ویروس نقص ایمنی نوعی شامپانزه (به نام SIV) به انسان انتقال‌یافته و به HIV جهش‌یافته است. زمانی که انسان، شامپانزه‌ها را برای گوشت شکار می‌کرد. طی چند دهه، ویروس به‌آرامی در سراسر آفریقا و بعداً به سایر نقاط جهان گسترش یافت. بااین‌حال، ایدز اولین بار در سال ۱۹۸۱ در امریکا مشاهده شد. اولین مواردی که مشاهده شد در بین معتادان تزریقی و همچنین همجنسگرایان مرد قرار داشت که به دلیل نامعلومی سیستم دفاعی بدن آن‌ها ضعیف شده بود و زمانی که انواع نادر پنومونی، سرطان و سایر بیماری‌ها به پزشکان گزارش شد، جهان از HIV و ایدز مطلع شد. در سال ۱۹۸۷ اولین دارو برای درمان ساخته شد.

 

نامگذاری روز جهانی ایدز

از سال۱۹۸۸  نخستین روز آخرین ماه سال میلادی، اول دسامبر (برابر ۱۰ آذر) روز جهانی ایدز نامگذاری شده است و هر ساله برای این روز، شعار خاصی نیز در نظر گرفته می‌شود. هدف عمده از این کار این است که به عموم مردم یادآوری شود که HIV از بین نرفته‌است و هنوز کارهای زیادی است که باید انجام شود. در روز جهانی ایدز مردم لباس‌های شان را به روبان قرمز مزین می‌کنند تا توجه و مراقبت در برابر HIV و ایدز را متذکر شده و به دیگران یادآور شوند که تعهد و پایبندی و حمایت آنها مورد نیاز است. ۳۵ میلیون نفر در دنیا براثر عفونت ایدز جان خود را از دست داده‌اند همه‌ساله در این روز شعاری از سوی سازمان بهداشت جهانی(who) برای حمایت از بیماران ایدزی در سراسر جهان اختصاص می‌یابد.

 

روز جهانی ایدز در ایران

روز جهانی ایدز در ایران ۱۰ آذرماه است و طی هفته اطلاع‌رسانی ایدز از  ۸ تا ۱۴ آذر بر اهمیت اطلاع‌رسانی پیشگیری، تشخیص زودهنگام، درمان و حمایت از مبتلایان به HIV تأکید می‌گردد و برنامه‌های متفاوت خبری و آموزشی در برخی نقاط انجام می‌شود.

 

روبان قرمز ایدز نشانه چیست؟

در سال ۱۹۹۱ یک گروه از هنرمندان  در نیویورک آمریکا تصمیم گرفتند برای آگاهی دادن درباره این بیماری اطلاع‌رسانی کنند. در آن زمان مبتلایان به این بیماری به۲سختی درباره آن باکسی صحبت می‌کردند و آن‌ها تصمیم گرفتند که نمادی ساده را که حاوی نوشته‌ای کوتاه درباره ایدز بود در جمع‌های مختلف توزیع کنند. روبان قرمز گزینه آن‌ها به‌عنوان این نماد بود.

 

بیماری ایدز چیست؟

HIV یک عفونت ویروسی مزمن است که اگر زود تشخیص داده شود با شروع درمان و رعایت اصول بهداشتی به‌تدریج میزان عفونت‌زایی آن کم می‌شود. افراد مبتلابه این ویروس می‌توانند بدون ترس از انگ اجتماعی با شروع درمان، به زندگی سالم بپردازند. ایدز (AIDS)  نوعی بیماری است که در دستگاه ایمنی و توسط ویروس نقص ایمنی (HIV) ایجاد می‌شود. ایدز یک بیماری است که مسئله مهم در مورد آن، آمار بیماری مبتلایان نیست، بلکه مهم این است که حدود ۶۰ درصد افراد مبتلابه این ویروس از وجود عفونت HIV در بدنشان اطلاع ندارند. این وضعیت نه‌تنها موجب پیشرفت ویروس در بدن و بروز بیماری می‌شود، بلکه احتمال انتقال این ویروس به اطرافیان از افرادی که با آنان روابط نزدیک جنسی دارند و بخصوص همسرانشان وجود دارد.

 

اچ آی وی (HIV) چیست؟

اچ آی وی نام یک ویروس و همچنین بیماری که این ویروس باعث آن می‌شود می‌باشد. حرف اچ H از کلمه Human یعنی انسان گرفته‌شده، به این معنی که مردم به آن مبتلا می‌گردند. حرف آی  I از کلمه Immunodeficiency گرفته‌شده، به این معنی  که  سیستم محافظتی شما موردحمله قرار می‌گیرد. حرف وی  V از کلمه Virus  به معنی ویروس گرفته‌شده که باعث این بیماری می‌شود.

 

آیا ایدز درمان دارد؟

HIV  می‌تواند کنترل شود اما درمان قطعی ندارد. داروهای ضد HIV می‌تواند به افراد کمک کند تا مدت‌ها سلامت خود را حفظ کنند و شانس انتقال ویروس به دیگران را کاهش می‌دهد. به‌طورکلی در حال حاضر درمان ایدز به‌صورت:

درمان از طریق ترکیب دارویی

درمان از طریق مقابله با ویروس

عفونت‌های فرصت‌طلب

داروهای جایگزین

انجام می‌شود و با پیشرفت تکنولوژی و علم پزشکی، پژوهشگران به نتایج مطلوبی جهت درمان بیماری‌های صعب‌العلاج  و ایدز دست‌یافته‌اند و  اعلام کردند که در حال دست‌یابی به روش جدیدی برای درمان ایدز می‌باشند. در این روش سه مرحله طی می‌شود:

تجویز داروهای ضد بازگشت بیماری: از بین بردن سلول‌های لنفاوی آلوده و جلوگیری از تکثیر آن‌ها 

بهبود سیستم ایمنی: در این مرحله سیستم ایمنی تقویت می‌شود و علائم حیاتی امیدوارکننده در فرد دیده می‌شود.

خروج سلول‌های آلوده از خون با استفاده از دارو

 

ایدز چگونه منتقل می‌شود؟

ویروس ایدز از طریق هوا یا غذا منتقل نمی شود.

راه‌های انتقال ایدز عبارت‌اند از:

رابطه جنسی پرخطر

تزریق خون و یا فرآورده‌های خونی آلوده

از مادر آلوده به جنین در طول حاملگی

زایمان و شیردهی

استفاده از وسایل تزریق مشترک که قبلاً توسط یک فرد مبتلا استفاده‌شده است.

 

علائم بیماری ایدز

بیماری ایدز دارای سه مرحله است و هر مرحله علائم خاص خود را دارد:

- مرحله اول: عفونت حاد HIV

اکثر مردم وقتی آلوده به ویروس HIV می‌شوند به‌سرعت متوجه نمی‌شوند، اما کمی بعد ممکن است علائمی را نشان دهد این‌زمانی است که سیستم ایمنی بدن شما مبارزه می‌کند، معمولاً در عرض ۲ تا ۶ هفته پس‌ازاینکه ویروس را گرفتید.

این سندروم عفونت ویروسی اولیه نام دارد. علائمش شبیه به سایر بیماری‌های ویروسی است و اغلب با آنفولانزا مقایسه می‌شود که علائم معمولاً یک یا دو هفته طول می‌کشد و سپس به‌طور کامل از بین می‌روند که آن‌ها عبارت‌اند از:

سردرد

اسهال

تهوع و استفراغ

خستگی

درد ماهیچه‌ها

گلودرد

تورم غدد لنفاوی

جوش یا بثورات قرمز که خارش ندارد، معمولاً بر روی تنه هستند

تب

 

- مرحله دوم: عفونت مزمن HIV

بعدازاینکه سیستم ایمنی شما نبرد با HIV را از دست می‌دهد و می‌بازد، نشانه‌های ایدز از بین می‌رود؛ پزشکان این را دوره نامنظم یا بالینی پنهان می‌نامند. اکثر افراد نشانه‌هایی را نمی‌بینید یا احساس نمی‌کنند و شما ممکن است متوجه نشوید که آلوده‌شده‌اید و می‌توانید HIV را به دیگران منتقل کنید.

این مرحله می‌تواند ۱۰ سال یا بیشتر طول بکشد.در طی این مدت، HIV  بدون درمان سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا را از بین می‌برد. ترکیب داروها می‌تواند به مبارزه با ویروس کمک کند، سیستم ایمنی بدن را بازسازی کند و از گسترش ویروس جلوگیری کند و اگر  فرد مصرف دارو و عادات سالم داشته باشد، ممکن است عفونت و بیماری وی پیشرفت بیشتری نداشته باشد.

 

- مرحله سوم: ایدز

مرحله پیشرفته عفونت ویروسی HIV است؛ ممکن است فرد بعد از برخی از این علائم، متوجه بیماری شود:

خستگی تمام‌وقت

تورم گره‌های لنفاوی گردن یا کشاله ران

تبی که بیش از ۱۰ روز طول بکشد

عرق شبانه

کاهش وزن نامشخص

لکه‌های قرمز روی پوست شما که از بین نمی‌روند

تنگی نفس

اسهال شدید و طولانی‌مدت

عفونت‌های مخمری دردهان، گلو و واژن

کبودی یا خونریزی که دلیلش را نمی‌دانید

افراد مبتلابه ایدز که دارو مصرف نمی‌کنند فقط حدود ۳ سال زنده می‌مانند، حتی اگر آن‌ها عفونت خطرناکی بگیرند اما با درمان مناسب و یک شیوه زندگی سالم، می‌توانند یک زندگی طولانی‌مدت داشته باشند.

 

 

پیشگیری از انتقال HIV

همانطور که راه های متعددی از جمله مقاربت جنسی، عدم رعایت سلامت جنسی و شیردادن مادر مبتلا به ایدز به کودک، برای ابتلا به ویرویس اچ ای وی وجود دارد. روش های ساده و متفاوتی هم برای پیشگیری از بروز این ویروس معرفی شده است:

رفتار جنسی ایمن و کنترل شده و نداشتن شریک جنسی متعدد

استفاده از کاندوم و رعایت سلامت جنسی در حین نزدیکی

عدم استفاده از سرنگ آلوده

رعایت سلامت بارداری قبل از اقدام به بارداری

عدم استفاده از تیغ شیو شخص دیگر

رعایت موارد ذکر شده می تواند تا حد امکان خطر ابتلا را برای افرادی که در معرض آلودگی به اچ ای وی قرار دارند کمتر کنند.

 

در پایان باید به این نکته اشاره کرد که در کنار تمام مواردی که در بالا گفته شد، نحوه برخورد جامعه با فرد مبتلا به اچ آی وی از اهمیت بالایی برخوردار است. یادمان باشد که انگ و تبعیض تنها می تواند باعث هراس فرد مبتلا از مراجعه به مراکز مشاوره و درمانی شده و در نهایت منجر به گسترش این بیماری مرموز در کشور و جهان شود. در واقع هدف، مبارزه با اچ آی وی است نه فردی که به هر دلیلی به آن مبتلا شده است.

 

منبع:

معاونت فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران

مرکز تحقیقات ایدز ایران