بیمارستان فارابی

سخنرانی دکتر محمود جباروند بهروز، استاد گروه بیماری‌های چشم دانشگاه علوم پزشکی تهران و بیمارستان فارابی، و دکتر مجتبی خزائی، جراح و متخصص چشم و فلوشیپ بیمارستان فارابی، در کنفرانس هفتگی این مرکز، به بررسی جدیدترین دستاوردها در جراحی‌های عیوب انکساری، به ویژه تکنیک اسمایل (SMILE)، مزایا و نحوه کنترل عوارض حین جراحی اختصاص یافت. این روش به‌دلیل کم‌تهاجمی بودن، به عنوان یک گام مهم در اصلاح نزدیک‌بینی (میوپی) و آستیگماتیسم شناخته می‌شود. مطلب زیر از منبع آکادمی چشم پزشکی آمریکا (www.aao.org) تهیه شده تا نحوه این عمل را معرفی کند.

معرفی روش SMILE

SMILE مخفف عبارت Small Incision Lenticule Extraction (برداشتن لنتیکول از طریق برش کوچک) است. این روش نسل سوم جراحی‌های لیزری اصلاح عیوب انکساری به شمار می‌رود و جایگزینی برای روش‌های قدیمی‌تر مانند لازک (LASIK) است.

نحوه عملکرد SMILE

در روش اسمایل، تمام مراحل جراحی تنها با استفاده از یک لیزر فمتوسکند انجام می‌شود. فرآیند به این صورت است:

• برش لنتیکول (Lenticule Creation): لیزر فمتوسکند در داخل قرنیه یک عدسی کوچک و نازک (لنتیکول) را با دقت بسیار بالا برش می‌دهد. شکل این لنتیکول دقیقاً بر اساس میزان نزدیک‌بینی و آستیگماتیسم بیمار برنامه‌ریزی شده است.
• برش کوچک سطحی (Keyhole Incision): یک برش بسیار کوچک روی سطح قرنیه ایجاد می‌شود.
• برداشت لنتیکول (Extraction): جراح از طریق همان برش کوچک، لنتیکول ایجادشده را از داخل قرنیه خارج می‌کند. با خارج شدن این بافت، انحنای قرنیه تغییر کرده و عیب انکساری بیمار اصلاح می‌شود.

مزایای کلیدی روش SMILE

حفظ استحکام قرنیه

• بدون فلپ (Flapless): برخلاف لازک، نیازی به ایجاد فلپ قرنیه نیست. این امر سبب می‌شود لایه‌های بالایی و حیاتی قرنیه، که مسئول استحکام بیومکانیکی هستند، کمتر دستکاری شوند.
• کاهش خطر اکتاسی: حفظ بیشتر الیاف کلاژن، خطر بروز اکتاسی (برآمدگی و نازک شدن پیشرونده قرنیه) را در آینده کاهش می‌دهد.

۲. کاهش خشکی چشم

• حفظ عصب‌ها: برش کوچک‌تر، عصب‌های کمتری از قرنیه را قطع می‌کند. این امر به حفظ تولید طبیعی اشک کمک کرده و میزان و مدت خشکی چشم پس از جراحی را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.

۳. دقت و پایداری بالا

• زمان بهبودی سریع‌تر: به دلیل ماهیت کم‌تهاجمی جراحی، دوره نقاهت کوتاه بوده و بیماران معمولاً در عرض چند روز بینایی مطلوبی به دست می‌آورند.

کنترل عوارض حین جراحی 

 اهمیت شناسایی و مدیریت چالش‌های حین عمل اسمایل که دانش‌آموختگان چشم پزشکی باید به آن مسلط باشند:

۱. کنترل ساکشن (Suction)

• اهمیت ثابت نگه داشتن: حفظ مکش مناسب و ثابت ماندن چشم در طول برش فمتوسکند حیاتی است. حرکت ناگهانی بیمار یا شل شدن ساکشن می‌تواند منجر به از دست دادن ساکشن (Suction Loss) و ناتمام ماندن برش لنتیکول شود.
• اقدام فوری: در صورت از دست دادن ساکشن، باید پروتکل‌های استاندارد (مانند تبدیل روش به PRK یا استفاده از تکنیک‌های بازیابی) را دنبال کرد.

۲. استخراج لنتیکول (Lenticule Extraction)

• تشخیص فضای صحیح: مهم‌ترین مرحله، یافتن و ورود به فضای صحیح لنتیکول و جدا کردن آن بدون آسیب رساندن به بافت اطراف است.
• پارگی لنتیکول: اگر لنتیکول پاره شود، خارج کردن قطعات باقی‌مانده از طریق برش کوچک نیازمند دقت و تجربه بالایی است.

۳. لایه‌های مات و Opaque Bubble Layer (OBL)

• تشخیص OBL: تجمع حباب‌های گاز پس از برش لیزر (OBL) می‌تواند دید جراح را در حین استخراج مختل کند. معمولاً این پدیده موقتی است، اما تشخیص و مدیریت آن برای تسریع عمل ضروری است.

روش SMILE یک پیشرفت تکنولوژیک در جراحی‌های عیوب انکساری است که با حفظ حداکثری بیومکانیک قرنیه و کاهش عوارض مرتبط با فلپ، به‌ویژه خشکی چشم، نتایج پایداری را برای اصلاح نزدیک‌بینی و آستیگماتیسم ارائه می‌دهد. تسلط دستیاران بر جنبه‌های فنی، به‌ویژه مدیریت ساکشن و استخراج لنتیکول، کلید موفقیت در به‌کارگیری ایمن و موثر این تکنیک پیشرفته است. اگر علاقه مند به مباحث مربوط به SMILE هستید می توانید با کلیک روی مطالعه بیشتر فیلم این جلسه کنفرانس هفتگی بیمارستان فارابی را مشاهده کنید.