به گزارش روابط عمومی بیمارستان فارابی دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ لنزهای تماسی چه از نوع طبی برای اصلاح بینایی و چه از نوع زیبایی برای تغییر رنگ چشم، راحتی و آزادی عمل زیادی را برای کاربران فراهم می‌کنند. اما در کنار تمام مزایایشان، استفاده نادرست از آن‌ها، به ویژه خوابیدن با لنز در چشم، می‌تواند خطرات جدی و گاه جبران‌ناپذیری برای سلامت بینایی شما به همراه داشته باشد. در این مطلب تلاش کردیم به عوارض خوابیدن با لنز و راهکارهای پیشگیری از عفونت های ناشی از آن بپردازیم. البته پیش از آن باید به این نکته اشاره کرد که هرگونه استفاده از لنزهای تماسی باید با تشخیص و تجویز پزشک انجام شود. همچنین لنز را باید از داروخانه های معتبر تهیه کرده و از خرید لنز از فروشگاه ها و مغازه ها اکیدا خودداری کنید. از آنجایی که این موضوع می تواند به سلامت بینایی افراد آسیب جدی وارد کند، توصیه می کنیم تا انتهای این مطلب را با دقت مطالعه کنید.

چرا خوابیدن با لنز تماسی خطرناک است؟

قرنیه چشم، که بخش شفاف جلوی چشم و محل قرارگیری لنز تماسی است، برای حفظ سلامت خود به اکسیژن نیاز دارد. این اکسیژن عمدتاً از هوا و از طریق لایه اشکی که سطح چشم را می‌پوشاند، تأمین می‌شود. هنگامی که شما پلک می‌زنید، اشک تازه روی قرنیه پخش شده و اکسیژن‌رسانی را تسهیل می‌کند. اما وقتی با لنز تماسی به خواب می‌روید، چندین اتفاق نامطلوب رخ می‌دهد که سلامت قرنیه را به خطر می‌اندازد:

کاهش شدید اکسیژن‌رسانی (هیپوکسی قرنیه)

در طول خواب، میزان اکسیژن‌رسانی به قرنیه به طور طبیعی کاهش می‌یابد، زیرا چشم‌ها بسته‌اند. وجود لنز تماسی روی قرنیه، به ویژه لنزهای نرم که به سطح چشم می‌چسبند، مانند یک مانع عمل کرده و این کاهش اکسیژن‌رسانی را تشدید می‌کند. کمبود اکسیژن، سلول‌های قرنیه را ضعیف کرده و آن‌ها را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیر می‌سازد.

تجمع میکروب‌ها و باکتری‌ها

لنز تماسی می‌تواند به عنوان بستری برای تجمع باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها عمل کند. در طول خواب، محیط گرم و مرطوب زیر لنز، به همراه کاهش اکسیژن و عدم پلک زدن، شرایط ایده‌آلی را برای رشد و تکثیر این میکروب‌ها فراهم می‌آورد. این میکروب‌ها می‌توانند به سطح قرنیه چسبیده و باعث عفونت‌های جدی شوند.

خشکی و تحریک چشم

در طول خواب، تولید اشک کاهش می‌یابد. وجود لنز در چشم می‌تواند خشکی چشم را تشدید کند و باعث تحریک، قرمزی و احساس ناخوشایند پس از بیدار شدن شود. این خشکی و اصطکاک می‌تواند به سطح قرنیه آسیب برساند.

عوارض جدی خوابیدن با لنز تماسی عدم رعایت این توصیه ساده می‌تواند منجر به عوارض چشمی خطرناکی شود که برخی از آن‌ها حتی بینایی را تهدید می‌کنند:

کراتیت قرنیه

این جدی‌ترین و شایع‌ترین عارضه خوابیدن با لنز است. باکتری‌ها (مانند سودوموناس آئروژینوزا یا استافیلوکوک) و قارچ‌ها می‌توانند به قرنیه حمله کرده و باعث زخم‌های عفونی و دردناک شوند. کراتیت میکروبی می‌تواند به سرعت پیشرفت کرده و در صورت عدم درمان به موقع و صحیح، منجر به کاهش شدید و دائمی بینایی و حتی نیاز به پیوند قرنیه شود. خطر ابتلا به این عفونت در افرادی که با لنز می‌خوابند، ۶ تا ۸ برابر بیشتر است.

زخم قرنیه (Corneal Ulcer)

عفونت‌ها یا آسیب‌های ناشی از خشکی و اصطکاک می‌توانند منجر به ایجاد زخم‌های باز روی سطح قرنیه شوند که بسیار دردناک بوده و در صورت عدم درمان، می‌توانند باعث اسکار (جوشگاه) و تاری دید دائمی شوند.

نئوواسکولاریزاسیون قرنیه (Corneal Neovascularization)

کمبود مزمن اکسیژن می‌تواند باعث رشد رگ‌های خونی جدید به داخل قرنیه شود. قرنیه به طور طبیعی شفاف و بدون رگ است و رشد این عروق می‌تواند شفافیت آن را کاهش داده و بینایی را مختل کند.

التهاب ملتحمه پاپیلاری غول‌پیکر (Giant Papillary Conjunctivitis - GPC)

این یک واکنش آلرژیک به رسوبات پروتئینی روی لنز است که باعث التهاب و بزرگ شدن پاپیل‌ها (برجستگی‌های کوچک) در سطح داخلی پلک فوقانی می‌شود. علائم شامل خارش شدید، ترشح مخاطی، احساس ناراحتی و عدم تحمل لنز است.

البته برخی از لنزهای تماسی، به ویژه لنزهای سیلیکون هیدروژل با نفوذپذیری اکسیژن بسیار بالا، توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای استفاده طولانی‌مدت (حتی هنگام خواب) تأیید شده‌اند. با این حال، حتی با این لنزها نیز همچنان خطر عفونت یا کراتیت وجود دارد. به همین دلیل استفاده از این لنزها باید حتماً تحت نظر و با تجویز چشم‌پزشک باشد و نیاز به معاینات پیگیری منظم دارد. در ضمن این لنزها برای همه افراد مناسب نیستند و چشم‌پزشک باید با ارزیابی کامل، مناسب بودن آن‌ها را برای شما تأیید کند. توصیه می کنیم حتی اگر از این گونه لنزها استفاده می‌کنید، بهتر است تا حد امکان آن‌ها را شب‌ها از چشم خارج کنید.

راهکارها و توصیه‌های کلیدی برای حفظ سلامت چشم

برای محافظت از چشمان خود و پیشگیری از عوارض ناشی از لنز تماسی، به ویژه در طول شب:

هرگز با لنز به خواب نروید

این مهم‌ترین و اساسی‌ترین توصیه است. قبل از هر چرت کوتاه یا خواب شبانه، لنزهای خود را از چشم خارج کنید.

بهداشت دست‌ها

همیشه قبل از لمس لنزها (چه برای گذاشتن و چه برای برداشتن)، دست‌های خود را به دقت با آب و صابون (بدون عطر و روغن) بشویید و با حوله تمیز و بدون پرز خشک کنید.

زمان بندی دقیق تعویض لنز

لنزها را دقیقاً طبق برنامه تعویض (روزانه، دوهفته‌ای، ماهانه) دور بیندازید و هرگز سعی نکنید عمر لنز را افزایش دهید.

استفاده صحیح از محلول

• از محلول‌های لنز تماسی که توسط چشم‌پزشک شما توصیه شده است، استفاده کنید.
• هرگز از آب شیر، آب مقطر، بزاق یا محلول‌های خانگی برای شستشو یا نگهداری لنز استفاده نکنید.
• همیشه از محلول تازه استفاده کنید و محلول قدیمی را دور بریزید.
• نوک بطری محلول را تمیز نگه دارید و از تماس آن با سطوح دیگر جلوگیری کنید.

تمیز کردن قاب لنز

قاب لنز را پس از هر بار استفاده با محلول تازه بشویید و بگذارید در هوای آزاد خشک شود. قاب لنز را حداقل هر سه ماه یک بار تعویض کنید.

عینک جایگزین

همیشه یک عینک طبی با شماره چشم به‌روز در دسترس داشته باشید تا در مواقع لزوم (مانند خستگی چشم یا تحریک) بتوانید لنزها را خارج کرده و از عینک استفاده کنید. این کار باید با مشورت و تجویز پزشک انجام شود.

معاینات منظم چشم‌پزشکی

حتی اگر هیچ مشکلی ندارید، به صورت منظم (سالانه یا طبق توصیه پزشک) برای معاینه چشم و لنز تماسی به چشم‌پزشک مراجعه کنید.

لنزهای تماسی می‌توانند راه حلی عالی برای اصلاح بینایی باشند، اما استفاده مسئولانه از آن‌ها برای حفظ سلامت چشم ضروری است. خوابیدن با لنز، چه طبی و چه زیبایی، خطری جدی برای بینایی شماست که می‌توان با رعایت نکات بهداشتی ساده و پیروی از توصیه‌های چشم‌پزشک، به راحتی از آن پیشگیری کرد. به یاد داشته باشید سلامت چشمان شما در دستان خودتان است. در صورت بروز هرگونه قرمزی، درد، تاری دید، ترشح یا ناراحتی در چشم هنگام استفاده از لنز، فوراً لنز را خارج کرده و به چشم‌پزشک مراجعه کنید.