به گزارش روابط عمومی بیمارستان فارابی دانشگاه علوم پزشکی تهران، همزمان با افتتاح «مرکز تحقیقات دماری در چشم پزشکی جامعه محور»، دکتر سید فرزاد محمدی، رئیس مرکز تحقیقات چشم پزشکی ترجمانی، عضو هیئت علمی گروه بیماری های چشم دانشگاه علوم پزشکی تهران و از اعضای موسس مرکز تحقیقات دماری در گفت و گو با روابط عمومی بیمارستان فارابی، برنامه ها و چشم اندازهای این مرکز تحقیقات جامعه محور را تشریح کرد.

مسئولیت اجتماعی؛ هسته اصلی فلسفه وجودی مرکز تحقیقات دماری

دکتر محمدی با اشاره به نامگذاری این مرکز به نام زنده‌یاد دکتر دماری، تأکید کرد که در کنار پژوهش‌های مطلوب و تولید مقالات و شواهد علمی، دانشگاه و نهادهای وابسته نظیر بیمارستان فارابی باید مسئولیت اجتماعی خود را به شکل فزاینده‌ای مورد توجه قرار دهند. وی گفت: «به نظر می‌آید در حوزه مسئولیت اجتماعب، یک عرصه‌ای مغفول مانده بود و آن این است که شما بتوانید در بستر جامعه نقش شهروند، ایثارگر و کسی که دستگیر است را ایفا کنید. کسی که فقط به سلامت فردی در اتاق عمل و درمانگاه نگاه نمی‌کند، بلکه به سلامت جمعیت نیز توجه دارد.»

«رفتن برای رسیدن»؛ برجسته‌ترین مصداق فعالیت جامعه‌محور

رئیس مرکز تحقیقات چشم‌پزشکی ترجمانی، فعالیت برجسته و پیشتاز این مجموعه را تحت عنوان «رفتن برای رسیدن» معرفی کرد که به‌صورت اردوهای جهادی و ویزیت‌های رایگان در اقصی نقاط کشور برگزار می‌شود. وی گفت: «این تیم از هرمزگان تا گنبد کاووس و اقصی نقاط کشور به خدمت‌رسانی مشغول بوده است.»

دکتر محمدی تصریح کرد که این «رفتن‌ها» با نگاه علمی و پژوهشی همراه است و عملاً به مثابه راه‌اندازی یک آزمایشگاه سیار جمعیتی عمل می‌کند. هدف این است که توزیع بیماری‌های ارثی، کاستی‌ها و عدم دسترسی‌ها در مناطق مختلف کشور بررسی و شواهد جمعیتی و جغرافیایی در حوزه این بیماری‌ها تدوین شود.

راه‌اندازی «خانه بهداشت چشم» یکی از برنامه های پیشتاز مرکز تحقیقات دماری

به گفته رئیس مرکز تحقیقات چشم پزشکی ترجمانی، یکی از برنامه‌های پیشتاز و مترقی مرکز تحقیقات دماری که در دستور کار قرار دارد، راه‌اندازی مکان‌هایی تحت عنوان «خانه بهداشت چشم» در مناطق کم برخوردار و فاقد چشم‌پزشک است. وی درباره خانه های بهداشت چشم اظهار داشت: «این خانه‌ها مشابه خانه‌های بهداشت عمومی روستاها طراحی شده‌اند تا خدمت را به شکل ساختاری و نهادی در مناطق محروم برپا کنند. در حال حاضر برنامه‌ریزی جدی برای مدل‌سازی این خانه های بهداشت چشم در مناطق روستایی در جریان است و از روش‌های تله‌اسکرینینگ (دورغربالگری) و احتمالاً ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی برای ارائه خدمات متعالی استفاده خواهد شد.»

همکاری با کمیته ملی پارالمپیک و مبارزه با تمارض در ورزش

محور دیگر فعالیت مرکز، همکاری جدی با کمیته ملی پارالمپیک و فدراسیون ورزش‌های کم‌بینایان و نابینایان است. دکتر محمدی، که خود طبقه‌بند (کلاسیفایر) رفرنس ملی در این حوزه است، به اهمیت بازتوانی افراد کم بینا و نابینا از طریق ورزش اشاره کرد و گفت: «یک پروژه مشترک با کمیته ملی پارالمپیک برای راه‌اندازی یک پرتال ملی مجازی در دست اجراست. هدف این پرتال، ساماندهی، شناسایی افراد مستعد و اجتناب از خطای بروز تمارض است که می‌تواند به رسوایی‌های بین‌المللی منجر شود. در واقع این پرتال تضمین می‌کند که افراد مشمول، فرصت‌های برابر برای شرکت در مسابقات را داشته باشند.»

تدوین راهنماهای ملی و عمومی‌سازی علم برای شهروندان

دکتر محمدی همچنین با اشاره به اینکه مرکز تحقیقات دماری در حوزه تدوین بسته‌های دانش، راهنماها و تحلیل‌های سیاست‌گذاری، اقدامات تاثیرگذاری انجام داده است، افزود: «یکی از برجسته‌ترین اقدامات، تدوین راهنمای درمان و مواجهه با آسیب عصب بینایی در مسمومیت با الکل متیلیک است که از طرف وزارت بهداشت به کلیه دانشگاه‌ها ابلاغ شده و مصداق "تأثیرات فراآکادمیک" محسوب می‌شود. متاسفانه مسمومیت با الکل متانول باعث مرگ و میر، کم بینایی و نابینایی می شود»

وی به فعالیت های این مرکز در زمینه عمومی سازی علم نیز پرداخت و عنوان کرد: «این مرکز در حال تدوین یک راهنمای تصمیم‌گیری برای شهروندان است تا به پرسش‌هایی نظیر ملاحظات چشمی در زمان بارداری، سابقه جراحی چشم، و بیماری‌های چشمی پاسخ دهد. این طرح با فلسفه توانمندسازی شهروندان برای تصمیم‌گیری در ارتباط با سلامت خودشان دنبال می‌شود. در کنار این مواردی که گفته شد، یک بسته دانشی نیز با عنوان «تأثیر آلودگی هوا بر روی بیماری‌های چشمی» توسط مرکز تحقیقات دماری منتشر شده که می‌تواند مبنای سیاست‌گذاری‌ها و حمایت‌طلبی‌ها قرار گیرد.»

اولویت‌های پژوهشی؛ پیمایش نابینایی و سلامت چشم کودکان

به گفته دکتر محمدی دو پیمایش ملی در دستور کار این مرکز قرار دارد؛ یکی پیمایش نابینایی در کشور که با توجه به کاستی شواهد به‌روز، یک پیمایش منطقه‌ای ۵۰۰۰ نفره با همکاری دانشگاه‌های همدان و مرکزی و معاونت بهداشتی وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی تهران در حال امکان‌سنجی است تا حداقل شواهد نابینایی در یک منطقه محدود اما نماینده، به‌روزرسانی شود. دیگری هم پیمایش سلامت چشم کودکان و نوجوانان یا پروتکل SEHRA (A School Eye Health Rapid Assessment) که این پیمایش در همکاری با وزارت آموزش و پرورش پیگیری خواهد شد.

جلب حمایت مردمی؛ مرکز تحقیقات دماری به مثابه دانشگاه نسل چهارم غیردولتی

دکتر محمدی با تأکید بر اینکه تمام این برنامه‌ها حاصل کار گروهی و بی‌قراری برای میهن و مردم است، اذعان داشت که مرکز دماری به شکل غیردولتی پیگیری شده و نیازمند حمایت مالی و معنوی عموم شهروندان، چشم‌پزشکان و پیشکسوتان است. وی گفت: «درست نیست که انتظار داشته باشیم دانشگاه و دولت با اموال عمومی چنین برنامه‌هایی را برپا کنند. ما حتماً بایستی از خارج از دانشگاه جلب منابع کنیم.»

رئیس مرکز تحقیقات چشم پزشکی ترجمانی در پایان افزود: «مرکز تحقیقات دماری در مفهوم کلان‌تر، یکی از همکاران جامعه‌محور دانشگاه محسوب می‌شود و به تحقق اهداف دانشگاه نسل ۴ در ایجاد انعطاف، جنبش و پویایی کمک می‌کند.»