به گزارش روابط عمومی بیمارستان فارابی دانشگاه علوم پزشکی تهران، به مناسبت روز جهانی بیهوشی، دکتر ساغر صمیمی سده، دانشیار گروه بیهوشی دانشگاه علوم پزشکی تهران و بیمارستان فارابی، در گفت‌وگویی تخصصی به نقش حیاتی متخصص بیهوشی در زنجیره درمان و ارائه خدمت به بیماران اشاره کرد.

تأمین ایمنی فیزیولوژیک، رسالت اصلی متخصص بیهوشی

دکتر ساغر صمیمی سده، در تعریف نقش متخصص بیهوشی، تصریح کرد که نقش این تخصص در فرآیند جراحی امروز، بسیار فراتر از آن چیزی است که در ذهن عموم مردم با عبارت "خواب کردن بیمار" شناخته می‌شود.

استاد گروه بیهوشی بیمارستان فارابی گفت: «رسالت اصلی ما عبارت است از تأمین و حفظ ایمنی فیزیولوژیک، روانی و عملکردی بیمار در تمام مراحل قبل، حین و بعد از عمل. در حقیقت متخصص بیهوشی مدیر مراقبت جامع بیمار پیش، در حین و پس از جراحی است.»

به گفته وی، متخصص بیهوشی در سه مرحله حیاتی نقش محوری ایفا می‌کند. در مرحله پیش از جراحی، ارزیابی دقیق ریسک‌ها و آماده‌سازی روانی بیمار انجام می‌شود؛ حین جراحی، پایش مداوم قلب، تنفس و سیستم‌های حیاتی برای پیشگیری از نوسانات خطرناک صورت می‌گیرد؛ و پس از جراحی، کنترل درد و نظارت بر سیر ایمن بیداری بر عهده متخصص است.

بیهوشی، علم مدیریت بحران است

دکتر صمیمی سده افزود: «شایع‌ترین تصور اشتباه این است که وظیفه بیهوشی فقط تزریق دارو و خواباندن بیمار است. در حالی که واقعیت این است که بیهوشی فقط دارو نیست بلکه مدیریت همزمان قلب، ریه، مغز و ... و همچنین مدیریت حجم خون و درد است.» وی توضیح داد که بسیاری از خطرات حین عمل مربوط به پاسخ‌های فیزیولوژیک بدن به استرس جراحی است که تنها توسط متخصص بیهوشی کنترل می‌شود و در شرایط بحرانی، متخصص بیهوشی معمولا نخستین فردی است که بیمار را احیا می‌کند.

هوش مصنوعی؛ ابزاری برای افزایش دقت، نه جایگزین انسان

در خصوص فناوری‌های جدید، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان کرد: «ورود هوش مصنوعی (AI) به پزشکی و در مان بیماران، اکنون در حال گسترش است و می‌تواند به عنوان مثال در پایش هوشمند داده‌های فیزیولوژیک، پمپ‌های خودکار و پشتیبانی تصمیم‌گیری به ما کمک کند.» با این حال، وی قاطعانه اظهار داشت: «ماهیت این رشته به‌گونه‌ای است که نقش AI به هیچ وجه نمی‌تواند جایگزین انسان شود، بلکه تنها یک ابزار کمکی برای افزایش دقت و کاهش بار ذهنی متخصص بیهوشی است.»

فرسودگی شغلی؛ بزرگ‌ترین تهدید غیرفنی ایمنی بیمار

دکتر صمیمی سده با اشاره به چالش‌های کادر بیهوشی کشور، خاطرنشان کرد: «یکی از جدی‌ترین عوامل غیرفنی اما پرخطر در سیستم ما، فرسودگی شغلی و خستگی مزمن متخصصان بیهوشی است که به دلیل ساعات کاری طولانی، کمبود نیرو، ⁠فشار روانی ناشی از مسئولیت مستقیم حفظ جان بیمار و نادیده‌گرفته‌شدن جایگاه حرفه ای ، اجتماعی و درآمدی متناسب بامسئولیت محوله به وجود می‌آید.»

او راهکار مقابله با این معضل را در حمایت روانی، آموزش «مدیریت استرس حرفه‌ای» و بهبود وضعیت معیشتی متناسب با مسئولیت خطیر این قشر دانست.

تقویت مهارت های حرفه ای در دوره دستیاری بیهوشی

به گفته وی علاوه بر تسلط علمی و تکنیکی، سه مهارت زیر باید محور آموزش نسل جدید متخصصان بیهوشی قرار گیرد. دکتر صمیمی سده تصریح کرد: «مدیریت بحران برای تصمیم‌گیری سریع و ارتباط مؤثر در شرایط بحرانی، رهبری تیم اتاق عمل و ارتباط بین‌حرفه‌ای به منظور تعامل سازنده با جراح، پرستار ،کارشناسان و سایر پرسنل در موقعیت‌های پرتنش و همچنین ⁠تفکر سیستماتیک و تحلیل داده برای درک داده‌های مانیتورینگ و استفاده از فناوری برای بهبود تصمیم‌گیری از جمله این مهارت هاست که باید در دوره دستیاری به رزیدنت های بیهوشی آموزش داده شود. در واقع درک این مسئله که حضور موثر متخصص بیهوشی از هر مونیتورینگی در پیش بینی و درمان وقایع ضروری تر است باید نهادینه شود.»

توصیه نهایی؛ سرمایه‌گذاری در بیهوشی، سرمایه‌گذاری در جان بیمار است

متخصص بیهوشی بیمارستان فارابی در توصیه راهبردی نهایی خود گفت: «بیهوشی را نه یک خدمت پشتیبان، بلکه ستون ایمنی نظام جراحی بدانید. سرمایه‌گذاری در آموزش، حمایت روانی، مالی و فناوری این تخصص، مستقیماً با کاهش مرگ‌ومیر و هزینه‌های درمانی همراه است.» وی در پایان بر لزوم تقویت مهارت‌های مدیریت بحران، کار تیمی و تفکر سیستماتیک در نسل جدید متخصصان تأکید کرد.