ربات ARASH-ASSIST و تحولی که در زمینه آموزش چشم پزشکی ایجاد می شود

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران بیمارستان فارابی، جلسه معرفی ربات دستیار آموزش جراحی چشم (ARASH-ASSIST) شنبه 20 خرداد 1402 با حضور دکتر مهدی خداپرست زواره، رئیس بیمارستان فارابی، دکتر سید فرزاد محمدی، رئیس مرکز تحقیقات چشم پزشکی ترجمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر احسان شریفی پور، رئیس مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی وزارت بهداشت و دکتر حمیدرضا تقی راد، استاد گروه کنترل و سیستم و مدیر گروه رباتیک ارس دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی در بیمارستان فارابی برگزار شد. در این جلسه که با هدف به اشتراک گذاری آخرین دستاوردها و مراحل پیشرفت در ساخت این ربات، تشکیل شده بود، حاضران هریک در حوزه های تخصصی مربوط به خود به بیان اهداف ساخت ربات ARASH-ASSIST پرداختند.

ایجاد ارتباط بین حوزه های مختلف علوم دشوار است

دکتر محمدی در شروع این جلسه با اشاره به اهمیت پروژه ساخت ربات دستیار آموزش جراحی چشم پزشکی در آموزش دستیاران گفت: امروز در خدمت میهمانانی از موسسه نصر مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی وزارت بهداشت، گروه آموزش پزشکی دانشگاه شهید بهشتی و همینطور اساتید و همکاران دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی هستیم. مدت هاست که منتظر این لحظه بودیم تا میزبان همکارانی از حوزه های مختلف علمی باشیم. امیدواریم این جلسه فرصتی برای داد و ستد مجدد و عمیق بین رشته ای برای شکل دهی و توسعه سوالات در حوزه آموزش پزشکی و جراحی چشم را فراهم کند.

وی با اشاره به دشواری های ارتباط بین حوزه های مختلف علوم افزود: به نظر بنده در حوزه علم و فناوری اکتساب از نوآوری مهمتر بوده و حتی اهمیت مهندسی معکوس از تولید مقدماتی یک محصول بیشتر است. در حال حاضر در کشور ما نیز شرایط همین گونه است. حتی می توان گفت همه مهندسان سایر کشورها نیز نوآور نیستند بلکه در حال اکتساب و داد و ستد علم و فناوری هستند. ما نیز می خواهیم در زنجیره ارزش جهانی و حوزه علم و فناوری کاری انجام دهیم. هم اکنون این فرصت برای ما ایجاد شده است. البته نیازمند کمک هستیم و این کمک هم می تواند زیرساختی، اعطای گرنت، کمک مادی یا حتی معنوی باشد.

دکتر محمدی همچنین اشاره ای نیز به ویژگی های ربات ARASH_ASSIST داشت و به بیان اهداف ساخت این ربات آموزشی پرداخت.

دکتر خداپرست با ابراز خوشنودی از برگزاری این جلسه اظهار داشت: افتخار بزرگی است که در این جلسه حضور دارم. زیرا امروز در جهان جراحی رباتیک و همکاری های بین رشته ای از موارد مهم به شمار رفته و طرفداران زیادی دارد. مخصوصاً جراحی رباتیک که در این سال ها تمرکز خاصی روی آن بوده است. هم در حوزه تحقیقات و هم در حوزه درمان و اقتصاد درمان. خوشحالم که آقای دکتر محمدی این کار را خیلی زود در بیمارستان فارابی آغاز کرد و می توان گفت فارابی در زمینه فناوری های جدید چشم پزشکی تقریباً پیشتاز است.

رئیس بیمارستان فارابی نیز ایجاد ارتباط بین رسته های مختلف را همراه با چالش دانست و تصریح کرد: به نظرم کمی سخت است که بین بخش های مهندسی و پزشکی یک نقطه اشتراک ایجاد کرد. زیرا ممکن است دیدگاه های ما در بخش درمان به یک صورت و دیدگاه همکاران در بخش مهندسی به گونه‌ای دیگر باشد. به همین دلیل زمانی که بخواهیم به یک اتحاد برسیم ممکن است با مشکلاتی مواجه شویم. زمانی خود من در حوزه ای فعالیت می کردم که متاسفانه با سایر همکاران از تخصص های مختلف دارای نیازها و حساسیت های یکسان نبودیم‌. به همین دلیل مشکلات موجود در این باره را درک می کنم. در یک پروژه پزشک دائماً به فکر ایمنی بیمار است در صورتی که یک مهندس به دقت بالای کار خود می اندیشد. خوشبختانه باید بگویم با هماهنگی‌های انجام شده امروز در پروژه ربات دستیار آموزش جراحی چشم پزشکی به دستاوردهای خوبی رسیدیم و امیدوارم روز به روز با قدرت بیشتری به جلو حرکت کنیم.

رئیس بیمارستان فارابی اجرای چنین پروژه را برای نام فارابی بسیار ارزشمند برشمرد و افزود: بیمارستان فارابی قطب علمی چشم پزشکی و یک الگو در این زمینه به شمار می رود. نوع خدمت رسانی در این بیمارستان در حوزه درمان و آموزش نه تنها در کشور بلکه در منطقه و به نوعی در جهان، خاص است. بیمارستانی با ۱۴۰ هزار جراحی در سال و۳۵۰۰ ویزیت درمانگاهی تخصصی و فوق تخصصی در طول روز که سالیانه بیشترین تعداد رتبه های برتر آزمون دانشنامه تخصصی چشم پزشکی را نیز دارا می باشد. تمام این موارد ثابت می کند این بیمارستان به هیچ وجه یک بیمارستان کوچک نیست و همین مسئله اهمیت و عظمت اجرای پروژه های مربوط به فناوری در بیمارستان فارابی را نشان می دهد. امیدواریم همکاری بین دو گروه بتواند منجر به تولید محصولی بین المللی شود.

دکتر حمیدرضا تقی راد نیز برگزاری چنین جلساتی را برای گسترش همکاری ها مفید ارزیابی کرد و گفت: با اینکه بارها و بارها جلسات مشترک داشتیم اما در هر جلسه چیز جدیدی یاد می گیریم. در این پروژه تمرکز ما روی آموزش خواهد بود و خوشحال می شویم تا در جلسه امروز نظرات و بازخوردهای اساتید و همکاران را نیز بشنویم. در گروه رباتیک ارس ما بیش از ۲۵ سال سابقه فعالیت علمی در زمینه رباتیک داریم. در این مجموعه پنج گروه وجود دارد که دو گروه از آنها تمرکز خود را در حوزه جراحی رباتیک و هوش مصنوعی در زمینه درمان رباتیک به ویژه آموزش جراحی، گذاشته اند.

وی در ادامه با بیان تاریخچه ای از تجربیات گروه ارس در زمینه ساخت ربات های جراح افزود: خوشبختانه فعالیت ما در این حوزه باعث شده تا با دسته وسیعی از همکاران جراح ارتباط برقرار کنیم و با مشکلات ورود یک ربات به اتاق عمل و نیازهای واقعی در این مورد، از نزدیک آشنا شویم. همین نیازهای واقعی نیز ما را به سمت ساخت محصولی برای آموزش چشم پزشکی سوق داد. البته مسیر حرکت در راه ساخت ربات های جراح سخت و پیچیده است و ما نیز راه طولانی در پیش داریم. اما با تلاش همکاران اطلاعات خوبی را جمع‌آوری کرده و تصاویر زیادی نیز از جراحی های چشم در اختیار ما قرار گرفته که حدود 8 هزار مورد از 12 هزار تصویر موجود، در برنامه ریزی ARASH_ASSIST تا به حال مورد استفاده قرار گرفته است.

در پایان این جلسه رئیس مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی وزارت بهداشت با اشاره به جایگاه فناوری های نوین در آموزش پزشکی اظهار داشت: این روزها بحث فناوری یک بحث بسیار داغ در عرصه علوم پزشکی است. اما اینکه چرخه آن کجا کامل می شود و چه زمانی وارد این چرخ خواهیم شد اهمیت دارد. ما باید بتوانیم به صورت تعاملی و تاثیرگذار مسیری که وجود دارد را طی کنیم. در شرایطی هم هستیم که با توان داخلی جایگاه خوبی را در زمینه فناوری در بین کشورهای جهان کسب کرده ایم و می‌توان این جایگاه را بهتر هم کرد. قطعاً باهوش و ایده های نابی که در کشور وجود دارد و با کمک مراکزی مانند فارابی و اساتید آن می توانیم قدم‌های مهمی در فناوری‌های نوین در آموزش پزشکی برداریم. اگر این فناوری وارد چرخه شود می‌تواند تغییرات بسیار مهم و مثبت ایجاد کند. فکر می‌کنم که وقت آن رسیده تا با یک سازماندهی مناسب در این مسیر گام بردارد.